Một bí quyết thành thực, tôi vậy cuốn sách bên trên tay trong lúc mới lờ mờ bước đi vào lĩnh vực kinh tế tài chính học chứ chưa nói tới kinh tế học...
Bạn đang xem: Tất cả chúng ta đều hành xử cảm tính
Một giải pháp thành thực, tôi cố cuốn sách bên trên tay trong khi mới lờ mờ bước chân vào lĩnh vực tài chính học chứ chưa nói tới kinh tế học hành vi hay tâm lý học cơ bản. Mặc mặc dù là một sinh viên trường ghê tế, tôi không nạm rõ phương thức nền kinh tế vĩ mô quản lý ra sao. Mang dụ như sàn đầu tư và chứng khoán giao dịch như thế nào, tại sao chúng ta cần đến cơ chế công và chế độ thương mại quốc tế, ngân hàng thao tác như chũm nào… và các thứ đại loại vậy. Phải bằng lòng tôi bao gồm một bảng điểm không mấy khả quan, hay nói cách khác là cực tệ trong 1 năm rưỡi trước tiên của đh vì quá ngán ngán hầu như giờ học tập trên giảng đường. Trong nỗ lực cố gắng thay đổi phiên bản thân và thức tỉnh niềm thương mến với chăm ngành đã học, tôi điên cuồng đi tìm kiếm lời khuyên nhủ từ các bậc tiền bối và bước đầu đọc sách về kinh tế. Loay hoay trong mặt đường hầm tối, cuốn đầu tiên mà tôi vớ bắt buộc là “Tất cả chúng ta đều hành xử cảm tính” của Richard H.Thaler- nhà kinh tế học Hoa Kỳ đã đạt giải Nobel kinh tế tài chính cách đây ba năm.
Có chủ kiến cho rằng cuốn sách này có tính dẫn nhập tương đối cao vì đã cẩn trọng diễn giải phần đông khái niệm cũng giống như thuật ngữ căn bạn dạng của tài chính học hành vi. Dù tác giả đã mào đầu “tôi là một kẻ lười biếng có hạng, bởi vì vậy tôi chỉ đề cập tới các điều lý thú, không nhiều ra là so với tôi, cơ mà thôi”, cuốn sách vẫn quá tầm cùng với tôi, một trong những phần vì kiến thức của tôi còn thuôn và 1 phần vì lối dịch thuật. Phần mục lục của cuốn sách gồm nhiều chương được bố trí và đề tên theo phong cách mà new nhìn vào, các bạn sẽ chẳng thể đoán được là mình sắp đọc mẫu gì. Richard Thaler đặt tên từng chương theo thực chất vấn đề gây ra trong đó, chương này tiếp liền chương cơ theo trình tự thời hạn như một cuốn tiểu thuyết kể từ lúc kinh tế học tập vi phôi thai mang đến lúc thành hình. Về căn bản, nó ngay sát hơn với cùng 1 cuốn trường đoản cú sự về quá trình hay hồi cam kết của tác giả thân sinh – Thaler rất có thể được coi là phụ thân đẻ của ngành khoa học tài chính học hành vi. Ông vẫn đưa fan đọc đi từ các điểm nhỏ dại nhất- nơi phát hình thành vấn đề, qua phần đa thí nghiệm, hầu như cuộc điều tra và ra mắt kết quả không còn lần này đến lần khác, khi hầu như cuộc họp được tổ chức triển khai và ông cùng đồng nghiệp hứng chịu đều lời chỉ trích của phái duy lý trong lý thuyết kinh tế học. Sau rốt, những cố gắng nỗ lực phản biện sau cùng đã hình thành đề nghị ban chăm nghiên cứu tài chính học hành động - một nhánh bắt đầu của khoa học kinh tế học.
Theo phát hiện của ông, con tín đồ hành xử không thể duy lý như họ vẫn nghĩ. Có nhiều quyết định được gửi ra dựa vào cảm tính và những ra quyết định này có tính hệ thống đến mức bọn chúng gây ra tác động lớn đến kinh tế. Ông gọi các con bạn duy lý trong tài chính là các “Econ” (homo economicus)- là những cỗ máy kinh tế đội lốt nhỏ người, không để ý đến “những yếu tố không phù hợp” (Supposedly Irrelevant Factors- SIFs). Những Econs chưa phải những con fan khôn ngoan (homo sapiens) thực đang giao thương vào ra trên thị trường. Ông nói “con người không phải là những Econs, và những Econs càng không thể giống nhau” đồng thời cho là “các trả định mà lý thuyết kinh tế phụ thuộc còn các khiếm khuyết”, họ nên “ gửi yếu tố con tín đồ vào các kim chỉ nan kinh tế nhằm nâng cao độ đúng chuẩn của những dự đoán phụ thuộc các lý thuyết đó”. Thaler gồm một bạn dạng danh sách “Những điều ngu ngơ mà tín đồ ta làm” treo trong văn phòng thao tác để rồi xay ngẫm mãi về chúng trong những năm sau đó. Ai mà lại ngờ cái bản danh sách lại mang về cho ông giải Nobel kinh tế tài chính học. Tôi sẽ trình bày lại ngắn gọn một trong những phần của bạn dạng danh sách với phân tích chúng:
1. Thaler và một người các bạn xoay xở được hai cái vé miễn giá thành xem trận đấu trơn rổ công ty nghề trên nơi bí quyết một tiếng rưỡi đồng hồ đeo tay lái xe. Vào trong ngày trận đấu diễn ra có cơn bão tuyết lớn. Cả hai ra quyết định không đi nữa tuy nhiên người chúng ta của Thaler nói rằng, ví như họ ném tiền túi ra cài đặt vé (khá đắt) thì họ đã mặc kệ bão tuyết mang lại xem rồi.
Phân tích: Điều này thật phi lý với các Econs vì giá trị của chiếc vé miễn mức giá và vé đi sở hữu là như nhau. Tức là nếu bạn bán 2 dòng vé đi, bạn sẽ nhận lại cùng một số tiền. Nếu như bạn không sử dụng vé để đi xem láng thì mặc dù cho là vé các loại nào đi nữa, các bạn cũng không mang lại được tiền cùng vẫn mất quyền lợi và nghĩa vụ là một trong những buổi xem bóng. Đối với các Econs, chi phí bỏ ra để sở hữ vé không thể liên quan lại đến ra quyết định có đi xem bóng hay là không vì đây là “chi phí tổn chìm”. Sai lầm này phổ biến đến mức nó có một cái tên phê chuẩn - Ngụy biện giá cả chìm (Sunk cost fallacy) nhưng các các bạn sẽ tiếp tục đào sâu nghỉ ngơi chương 7 và chương 8.
2. Cứ vào trong ngày cuối tuần, Stanley cắt cỏ khô tại sân nhà mình và việc này khiến anh ta bị bệnh sốt cỏ khô. Thaler hỏi Stanley nguyên nhân anh ta ko thuê một đứa trẻ giảm cỏ giùm và được vấn đáp là vày anh ta không thích tốn 10$. Thaler hỏi tiếp liệu anh ta tất cả cắt cỏ thuê cho hàng xã với tiền công 20$ hay không thì Stanley không đồng ý nói rằng ko bao giờ.
Phân tích: Stanley vi phạm luật quy tắc giá mua và giá cả phải tương đương nhau trong kinh tế tài chính học. Trường hợp này tương quan đến “chi giá thành cơ hội”- giá cả cơ hội của một hoạt động là rất nhiều gì chúng ta phải từ bỏ để thực hiện chuyển động đó. Ví dụ như các bạn có 10.000 đồng, bạn ra quyết định ăn xiên không sạch ngoài cổng trường thay vì kem matcha sinh hoạt Mixue thì giá thành cơ hội của việc ăn xiên bẩn là từ bỏ vị mát rét của kem matcha. Ở đây, ngân sách cơ hội của việc không trở nên bệnh là bất cứ sự thỏa mãn nào đến từ các việc tiêu xài số chi phí dùng lúc thuê đứa trẻ giảm cỏ. Mặc dù ai là tín đồ cắt cỏ thì ngân sách chi tiêu cơ hội của việc không bị bệnh vẫn là như thế. Đáng lẽ các bạn phải chấp nhận giá thuê đứa trẻ cắt cỏ bằng với mức giá mà bạn sẵn sàng đồng ý để cắt cỏ đến nhà khác. Thaler gọi hiện tượng này là “Hiệu ứng quyền sở hữu” (Endowment effect), có nghĩa là người ta gán giá chỉ trị cao hơn nữa cho thứ mà người ta sở hữu hơn là đồ vật họ không có, bởi vậy fan ta thường từ chối bán đi các gì họ thiết lập với giá cao hơn mức chúng ta sẵn lòng bỏ ra mua ban đầu (chương 2 với chương 16). Ở trường hòa hợp này, ta hoàn toàn có thể hiểu là Stanley đã review cao công cắt cỏ của chính mình vì anh ta vẫn hoàn toàn có thể tự làm nó (cách gọi khác của “sở hữu”), với anh ta phủ nhận đưa ra đắt hơn cho đứa trẻ giảm cỏ. Nụ cười sướng khi không biến thành bệnh ko lớn bởi “nỗi đau” khi phải đổ tiền túi ra đi thuê, điều này được bộc lộ trong biểu thiết bị hàm số giá trị ở đầu trang 52, chương 4 bàn về “Lý thuyết giá chỉ trị”.
3. Linnea đi ẩm thực ăn uống mua radio và tìm kiếm được loại mình muốn với giá bán 45$. Khi cô hỏi mua, nhân viên cấp dưới nói rằng nhiều loại này đang rất được bán hạ giá 35$ tại chi nhánh mới khai trương thành lập cách đây 10 phút lái xe. Liệu cô ấy có đến đó nhằm mua? vào một chuyến bán buôn khác, Linnea mua ti vi và thấy một mẫu giá 495$. Nhân viên lại mách rằng vẫn có tiết kiệm chi phí với chính sách giảm giá chiếc tivi cùng nhiều loại ở siêu thị cách đó 10’ lái xe, với đưa chỉ 485$. Thuộc một câu hỏi nhưng chắc hẳn rằng câu vấn đáp khác với tình huống trên. Khả năng cao là Linnea đang đi trong tình huống thứ nhất nhưng ko đi trong tình huống thứ hai.
Phân tích: nếu Linnea mất 10’ để tiết kiệm ngân sách 10$ lúc đi download một món hàng nhỏ tuổi chứ không phải một món hàng béo thì cô ấy sẽ không đồng bộ trong việc đánh giá giá trị của thời gian. Thaler gọi đấy là “tính bổ ích biên sút dần của tài sản”. Là một trong những phát hiện thú vị, chủ đề này cũng là nghiên cứu của Kahneman cùng Tversky với thực ra, công dụng đã được mày mò từ lâu trong tư tưởng học - Định lao lý Weber-Fechner. Kết luận được chỉ dẫn là con bạn cảm nhận trải qua sự đổi khác của sự đồ vật chứ chưa hẳn độ bự của nó. Ví dụ như cảm nhận về sự việc thua lỗ 10$ cùng với 20$ sẽ lớn hơn nhiều sự chênh lệch thua thảm lỗ thân 1300$ cùng 1310$ (Chương 4: kim chỉ nan giá trị).
4. Vợ Lee bộ quà tặng kèm theo chồng một chiếc áo len ấm đắt tiền. Ông ông chồng đã từng thấy được cái áo len ấm ở siêu thị nhưng quyết không tải vì nhận định rằng không yêu cầu tự cưng chiều chiều thừa đáng nhưng anh ta vẫn sung sướng khi được vợ khuyến mãi ngay áo. Về tài chính, nhì vợ ông xã góp gạo thổi cợm chung, không người nào có quỹ black cả.
Phân tích: Lee cảm thấy dễ chịu hơn khi sử dụng quỹ phổ biến của gia đình để thiết lập chiếc áo len đắt tiền giả dụ người bà xã là người đưa ra quyết định mua dù do đó thì mẫu áo chẳng rẻ hơn chút nào. Tiếp cận theo một hướng khác, ta rất có thể thấy Lee là 1 trong kẻ không quyết đoán. Anh ta vừa thích chiếc áo(vui lúc được bà xã tặng), lại vừa không ưa thích nó (nhất định không chịu đựng mua). Những Econs duy lý không lúc nào hành xử xích míc như vậy và luôn luôn quyết định dựa vào lựa chọn tối ưu. Theo Thaler thì trên đây thực là một trong những “sự báng bổ”. Hiện tượng kỳ lạ này là “lựa lựa chọn nghịch cùng với sở thích” được mày mò bởi hai nhà tư tưởng học Sarah Lichtenstein và Paul Slovic (trong cuốn sách này, nó được trình bày ở Chương 5: Lời thách đấu).
5. Một số anh em đến đơn vị Thaler ăn tối. Trước bữa ăn, ông với ra một khay hạt điều nhâm nhi cho vui vẻ nhưng tất cả lại ăn quá nhiều hạt điều và bước đầu thấy mất ngon miệng nữa. Ráng là Thaler đựng khay phân tử điều vào tủ. Toàn bộ mọi người đều vui vẻ.
Phân tích: việc cất khay phân tử điều đi đồng nghĩa tương quan với việc từ quăng quật quyền chọn nạp năng lượng thêm nữa. Đối với các Econs, có rất nhiều sự tuyển lựa thì giỏi hơn là có ít sự lựa chọn. Khay phân tử điều ngơi nghỉ trên bàn là một nhân tố không cân xứng (SIF), theo triết lý thì chẳng ảnh hưởng đến đưa ra quyết định có ăn tiếp tốt không. Và tựa như với lấy một ví dụ 4 tức thì trên, đa số vị khách hàng vừa trầm trồ muốn ăn lại vừa tỏ ra không thích ăn hạt điều. Sự khác biệt giữa Econs cùng con tín đồ là tính tự chủ. Thaler sẽ tưởng tượng ra một cuộc đối thoại cực kỳ hóm hỉnh như thế này.“Econ: nguyên nhân bạn lại cất hạt điều đi?Con người: cũng chính vì tôi không muốn ăn thêm nữa.Econ: nếu khách hàng không muốn ăn uống thêm nữa, nguyên nhân lại đề nghị mất công đem đựng nó đi? Bạn chỉ cần làm cái mình thích và chớ có ăn uống nữa.Con người: Tôi cất loại khay đi là do nếu vẫn tồn tại hạt điều ở đó, tôi rất có thể sẽ nạp năng lượng tiếp.Econ: ví như như vậy, hội chứng tỏ mình thích ăn hạt điều nhiều hơn nữa là ko ăn, vì thế cất nó đi là hành vi ngu xuẩn.”
Tất cả hầu hết điều trên mới chỉ là một trong những phần nhỏ vào vô vàn hầu hết điều kì thú nằm trên trang sách. Phương pháp dẫn dắt của Thaler khiến tôi có cảm hứng mình như 1 người tập sự tham gia vào toàn bộ những phân phát hiện, đông đảo nghiên cứu, quan gần cạnh từng đường đi nước bước của ông. Phần sau của cuốn sách vận dụng những kim chỉ nan kinh tế học hành vi cho cơ chế công và một vài thuộc phạm trù kinh tế tài chính học mô hình lớn nên sẽ cực nhọc hiểu hơn với thật lòng là tôi chưa cố kỉnh hết được. Tôi buộc phải đọc cuốn sách này các lần nữa.
Cuốn sách không chỉ mang về những phạt kiến bất ngờ về khía cạnh kiến thức, nó còn biểu thị tính giải pháp hài hước, thân thiện của Richard Thaler. Mặc dù cho là một nhân vật to trong lĩnh vực kinh tế học, bạn giành giải thưởng Nobel danh giá, tôi không thể cảm thấy Thaler là một trong những ai đó xa lạ và uy quyền. Cách ông call tên đồng nghiệp thân mật (Danny-Daniel Kahneman), giải pháp ông chú giải về những người dân đã tắt hơi với toàn bộ niềm trân trọng và cảm mến, cách ông cảm ơn từng bạn đã góp sức cho ra đời cuốn sách này khiến tôi rất đỗi yêu mến một con bạn sinh ra trước tôi rộng năm chục năm, sống phương pháp xa tôi cho nửa vòng trái đất. Cầu hy vọng ông luôn bình an và bạo phổi khỏe.