Tháng 4 trở về với vùng đất kiên trung chiến khu Đ xưa. Mỗi khoảng đường đi qua như trải theo hồ hết dòng hoài niệm về một thời lịch sử hào hùng hào hùng cùng gian khó. Khu vực ấy là sóc Bom Bo của rất nhiều người X’tiêng một lòng theo cách mạng. Vùng đất đẹp như một lịch sử một thời từng là nguồn cảm xúc để nạm nhạc sĩ - đồng chí Xuân Hồng viết đề nghị ca khúc “Tiếng chày trên sóc Bom Bo” nổi tiếng…
Khu phục dựng đời sống binh cách ở khu vực bảo tồn văn hóa dân tộc X’tiêng Bom Bo. Ảnh TL
Ngôi công ty khang trang của già xóm Điểu Lên, tín đồ được xem như là pho sử sống của sóc nằm ngay bên mép lộ. Ông bà Lên ở luôn luôn trong rẫy điều để tiện bề sản xuất, chỉ có các cô phụ nữ ở nhà. Mạch chuyện xưa bắt đầu trở về bởi những gọi biết tách rạc của không ít thanh niên cố gắng hệ 8X như Điểu Thị Xya và Điểu Thị Bá. Chúng ta biết sóc Bom Bo của mình nổi tiếng, họ tự hào về điều đó, tuy nhiên sự gọi biết về trang sử quê nhà thì siêu sơ sài. Trong căn nhà ấy, cái ký ức hào hùng trong vượt khứ của gia đình, của vùng khu đất như hiển hiện rõ ràng từ gần như bức ảnh, rất nhiều huân chương, huy chương, đầy đủ tấm bằng Tổ quốc ghi công và anh kiệt diệt Mỹ. Mái ấm gia đình này nổi tiếng, nổi tiếng bởi sự vinh danh và bởi vì những hy sinh trong sự nghiệp đương đầu vệ quốc. Điểu Thị Xya, cô phụ nữ áp út của già Điểu Lên, một cán bộ thiếu nữ xã Bình Minh, dìm lời dẫn chúng tôi vào rừng bí quyết nhà năm cây số để chạm mặt bố cô, vị già thôn X’tiêng thông thái, fan Cựu chiến binh dũng cảm, một đảng viên già đời của vùng khu đất anh hùng.
Bạn đang xem: Về bom bo hoài niệm tiếng chày tay
* * *
Ôm vai già Điểu Lên giữa rẫy điều gần kề mép rừng già và nghe tiếng suối Đăk che ầm ào tuôn rã như giúp công ty chúng tôi hình dung rõ thêm trang sử một thời. Khói chiều rộng phủ sau màn mưa. Chúng tôi cùng già chìm ngập trong dòng cảm giác về trong những năm tháng cũ. Thân núi rừng, buôn xóm bình yên từ bây giờ mà như đã thấy đa số đoàn tín đồ X’tiêng vứt ấp chiến lược, quăng quật lại buôn sóc ngàn đời, lội suối, cắt rừng theo kháng chiến. Những người dân con trai, con gái X’tiêng gùi lương, mua đạn, để chông, cố gắng súng. Như Cựu binh Điểu Lên đây, anh chị em ông bao gồm 7 đồng đội đều tham gia phương pháp mạng; bản thân tiến công 45 trận, cha lần nhận danh hiệu Dũng sĩ cấp 2, cấp 3. Gia cảnh bà xã ông, bà Điểu Thị Vrơi, cựu giao liên cũng vậy. Hai bạn anh của bà đều kiêu dũng hy sinh. Anh cả Điểu Xiêng-xã nhóm trưởng Bom Bo, bị địch bắt, không khai, địch giết. Anh trai sản phẩm công nghệ Điểu Lanh thì ngã xuống vào chiến dịch Phước Long. Hai tấm bằng Tổ quốc ghi công được đặt trọng thể trong ngôi nhà của người em gái…
Câu chuyện Bom Bo cứ rứa men theo loại lịch sử, tôi gửi mạch chuyện sang bài xích hát “Tiếng chày trên sóc Bom Bo” với nhạc sĩ Xuân Hồng. Gìa làng mạc Điểu Lên sinh sống dậy cảm xúc. Già nói: “Xuân Hồng là người anh kết nghĩa của tôi. Hồi kháng chiến, anh ấy như là người X’tiêng Bom Bo này vậy. Từ thời điểm ngày giải phóng đến nay, Xuân Hồng về thăm Bom Bo thường xuyên. Anh căn bệnh nặng, tôi cùng bà nhỏ về thăm. Anh mất, tôi dẫn đồng bào Bom Bo về tp hồ chí minh kính viếng…”. Câu chuyện được đề cập tiếp về sự ra đời của ca khúc nổi tiếng, cùng với giai điệu với ca từ rất đẹp như huyền thoại về lòng yêu nước của đồng bào X’tiêng Bom Bo, tính phía hướng đi chung trong loại chảy tranh đấu oai nghiêm hùng. Mùa thô năm 1965, quần thể ủy quần thể 10 cùng Bộ chỉ huy Quân sự Miền ra quyết định mở Chiến dịch Đồng Xoài-Phước Long. Để chuẩn bị lương thực cho cỗ đội, tín đồ dân X’tiêng từ bỏ nương rẫy cho bưng bàu, phấn khởi suốt lúa triệu tập thóc vào kho hậu cần. Già trẻ, gái trai Bom Bo cùng vùng Đăk Nhau huy động cục bộ cối chày, đêm ngày giã gạo, số lương thực ship hàng bộ team vượt tiêu chí đề ra. Hình ảnh chiến khu rộn ràng như lễ hội. Đêm rừng hoang dã, những đồng chí giải phóng cùng các cô gái X’tiêng phổ biến cối gạo, mọi cá nhân một cái chày tay dài hai mét, một cối từ nhì đến bố người thuộc giã. Bà Điểu Thị Vrơi nói theo cồn tác: “Khi giã gạo, nhị chân đứng xếp bằng bất di bất dịch, nhấc chày lên ngoài cối, tín đồ giã chỉ điều khiển đôi vai cùng lắc cặp mông. Quan sát như đã múa…”.
Tiếng chày khua “cắc cùm cum, cắc cảm cúm cùm cum” bên dưới ánh đuốc lồ ô bập bùng trong đêm chiến khu đang trở thành nguồn cảm hứng cho nhạc sĩ Xuân Hồng biến đổi ca khúc nổi tiếng của mình vào năm 1965, lúc ông được quần thể ủy biệt phái tăng tốc ra mặt trận. Với giai điệu mô phỏng âm nhạc nhịp chày khua và nhịp điệu giã gạo rất là độc đáo, bài xích hát đã tạo nên một sức thu hút đặc biệt, hào hùng như huyền thoại đẹp của tín đồ X’tiêng giàu lòng yêu nước: “Đuốc sát tàn nhịp chày thêm rắn rỏi. Nhẵn trăng lên vừa ngoài đỉnh đồi cây. Người chưa ngơi đang sẵn có fan thay. Cối gạo vơi đi và rồi gạo lại đầy…” bài xích hát “Tiếng chày trên sóc Bom Bo” được dựng cấp tốc và phạt trên Đài phạt thanh Giải phóng, ngay lập tức đã vượt không gian và cả thời gian, đổi mới một phiên bản hùng ca thúc đẩy quân dân khắp nơi đánh giặc. Ngay từ ngày kháng chiến, bạn X’tiêng Bom Bo từ trẻ em chí già không một ai là không thuộc bài xích hát của bạn nhạc sĩ giải tỏa viết từ quê hương họ, viết về quê nhà họ. Cựu binh lực Điểu Lên kể: “Đêm đó, tôi đang nằm bên trên võng thao thức trước tiếng vào trận, thì fan đồng đội nằm xung quanh bắt sóng phân phát thanh. Trước đó, cửa hàng chúng tôi từng tập hát, nhưng lần đầu tiên nghe bài hát trên đài, cảm hứng thật rạo rực. Vừa thấy từ bỏ hào về buôn sóc của bản thân mình vừa muốn ôm súng lao ngay vào trận.” Cô Điểu Thị Bá sinh vào năm 1993, Đội phó Đội nghệ thuật sóc Bom Bo thì nói: “Chúng em đi biểu diễn khắp nơi, tận Hà Nội, TP hồ nước Chí Minh, hay Vũng Tàu, Phú Yên… Đến đâu thì huyết mục “Tiếng chày bên trên sóc Bom Bo” vẫn chính là chủ đạo, người theo dõi yêu cầu trình diễn đầu tiên…”.
* * *
Chiến tranh đã lùi xa. Công ty chúng tôi tìm về Bom Bo trong số những ngày lịch sử với một trọng điểm trạng xúc động. Quá khứ thiệt hào hùng, chiến công khôn cùng chói lọi và hy sinh mất mát thì biết bao nhức thương. Nhưng lứa trẻ Bom Bo bây giờ sinh ra thân thời bình, mấy người còn ý thức về ký ức quê hương một thời. Những người như thế bà Điểu Brơn, cựu Đội trưởng Đội giã gạo nuôi quân nay đã về với tổ tông và có theo mẩu chuyện quá khứ. Chia tay Bom Bo, chia tay những người X’tiêng kiên trung trong cơn mưa chiều giữa núi rừng miền Đông. Xa rồi láng hình các cái lu bên trên vai người mẹ X’tiêng ra suối lấy nước. Xa rồi tiếng chày tay giã cối gạo nương cum cụp cùm cum. Chỉ với lại đây các hoài niệm khôn nguôi, nụ cười và cả phần đông âu lo.