Lâu nay, những người yêu thương tiếng Việt bình thường với một số tài liệu khi nói đến chữ quốc ngữ thường đến rằng giáo sĩ Alexandre de Rhodes (thường gọi là Đắc Lộ), tác giả cuốn Từ điển Việt - Bồ - La in tại La Mã năm 1651, là ông tổ của chữ quốc ngữ.
Bạn đang xem: Chữ quốc ngữ ra đời trong hoàn cảnh nào
Thế nhưng, sự thật chưa hẳn là vậy…
Ngay từ lúc bập bẹ, chúng ta đã nói tiếng Việt, và trọn vẹn không có gì cạnh tranh khăn. Nhưng "tiếng Việt khó quá!" là ý kiến của rất nhiều người phương Tây lúc tiếp cận tiếng Việt.
Tiếng Việt cấu trúc đơn giản; đơn âm không tồn tại "thì", không có chia động từ, không tồn tại tiếp đầu ngữ, vĩ ngữ thì bao gồm gì là khó?
Xin thưa, đối với người phương Tây, tiếng Việt nặng nề ở chỗ phát âm (nghe với nói).
Giáo sĩ Marini, người đã từng đến Đàng trong những thập niên đầu thế kỷ 17, viết: "Khi đọc, người Việt không cần phải ráng đổi tiếng mà lại vẫn làm cho một tiếng ấy tất cả nhiều nghĩa không giống nhau, bởi bởi họ chỉ cần lên giọng hoặc hạ giọng phụ thuộc vào cường độ và nhịp điệu" (Lịch sử chữ quốc ngữ, Đỗ quang Chính, NXB Tôn Giáo 2012, trang 15).
Đây là một nhận xét cực kỳ "mới" mà người Việt họ không bao giờ để ý. Chỉ cần nỗ lực đổi đôi chút khẩu âm và không núm đổi khẩu hình thì những chữ "ca, cà, cá, cả" sở hữu nghĩa khác nhau một trời một vực.
Nửa cuối thế kỷ 16, những giáo sĩ thừa sai cái Tên (Jésu) đã bắt đầu đến châu Á truyền đạo. Một trong những nơi họ đến ban đầu chính là Trung Quốc, nơi mà lại trước đó vài ba thế kỷ, Maco Polo, doanh gia người Ý, đã đến và sở hữu về nhiều đồ vật lạ lùng của phương Đông.
Dòng thương hiệu là một chiếc tu trí thức của đạo Thiên Chúa. Tất cả những giáo sĩ của loại này đều tất cả trình độ tiến sĩ, nếu ai ko đạt được bằng cấp ấy thì buộc phải rời dòng.
Những giáo sĩ này xuất thân từ những nước sử dụng chữ viết Latin nên những khi đến những nước sử dụng chữ tượng hình đã gặp cực nhọc khăn vào việc truyền đạo. Vì chưng là những trí thức bao gồm trình độ cao, họ nhanh lẹ học nói tiếng của người bản địa.
Song việc truyền đạo không chỉ nói là đủ, nhưng cần phải có kinh sách để các con chiên gồm thể học, đọc theo cùng truyền lại. Bởi không có giáo sĩ, thầy giảng nào có thể nỗ lực thế kinh sách. Cơ mà chữ tượng hình thì rất khó khăn học, và mất rất nhiều thời gian để học mới bao gồm thể đọc sách được, chứ chưa nói đến việc dịch lại gớm sách nước ngoài.
Mặt khác, việc truyền đạo Thiên Chúa vào những nước này (trong đó có nước ta) vào thời điểm ấy không phải cơ hội nào cũng suôn sẻ, dễ dàng, liên tục, do tùy thuộc vào sự vui buồn của quan quân địa phương, tùy thuộc vào tình trạng chính sự lặng ả hay loạn lạc của quốc gia mà các giáo sĩ loại Tên đặt chân đến.
Nhiều giáo sĩ sau một thời gian ngắn truyền đạo đã bị bắt, bị giết, bị đuổi đi...
Xem thêm: Cách Duy Trì Sữa Mẹ Khi Đi Làm Lại, Lịch Hút Sữa Khi Đi Làm Cho Mẹ
Để gồm thể truyền lại ghê sách một giải pháp tốt hơn, những giáo sĩ đã nghĩ ra phương pháp "Latin hóa chữ tượng hình". Với họ đã làm việc này ở Ấn Độ, Trung Quốc cùng Nhựt Bổn.
Đầu thế kỷ 17, một số giáo sĩ thuộc loại Tên đã đến Hội An. Họ dùng tiếng Hán với Nhựt để giao tiếp với dân địa phương qua phiên dịch của các thương nhân.
Đến năm 1617, giáo sĩ Francesco de Pina người Bồ Đào Nha đến Hội An cùng Nước Mặn (thuộc Bình Định), rồi trở về cư ngụ tại Thanh Chiêm (Điện Bàn, Quảng Nam) đã học rất nhanh tiếng Việt và trở thành người phương Tây giỏi tiếng Việt nhất thời bấy giờ.
Và để gồm thể truyền lại tởm sách giáo lý của đạo Thiên Chúa, Pina cùng một số giáo sĩ không giống đã tất cả kinh nghiệm Latin hóa tiếng Nhựt, Hán bắt tay vào Latin hóa tiếng Việt.
Thuở ấy, người Việt vẫn nói tiếng Việt như bây giờ. Song do phải trải qua 1.000 năm bị Trung Quốc đô hộ, giới trí thức nước ta bị ảnh hưởng của nước trung hoa rất mạnh. Không rõ trước đó, người Việt bao gồm chữ riêng rẽ của mình giỏi không. Song các triều đại của người Việt sau này đều sử dụng chữ Hán trong những văn bản thiết yếu thức.
Khoảng thế kỷ thứ 10, người Việt đã "sáng chế" ra thứ chữ Việt bằng giải pháp mượn chữ Hán mà viết, gọi là chữ Nôm (nghĩa là Nam, sau gọi là quốc âm). Song nếu chữ Hán khó khăn một thì chữ Nôm cạnh tranh mười. Bởi phải biết với giỏi chữ Hán mới gồm thể viết được, học được chữ Nôm.
Đối với người Việt học chữ Nôm đã khó, với người ngoại quốc xa lạ với chữ tượng hình thì chữ Nôm càng khó. Vẫn gồm thể học được, viết được nhưng không thể phổ biến rộng được. Chính vì vậy những giáo sĩ đã nghĩ đến việc Latin hóa tiếng Việt bằng mẫu tự Latin, nhưng ngày xưa gọi là "chữ Annam viết bằng mẫu tự Latin".
Có một số người được công nhận là "tác giả" chữ quốc ngữ là các giáo sĩ Francesco de Pina, Gaspar d’Amaral và Antonio Barbosa (đều là người Bồ Đào Nha), Cristoforo Borri (người Ý), Alexandre de Rhodes (người Pháp)...
Giáo sĩ Borri chỉ ở nước ta ba năm từ 1615 đến 1618. Còn tía giáo sĩ còn lại đều đến Đàng trong năm 1624 cùng đều là học trò tiếng Việt của giáo sĩ Francesco de Pina.
Tuy nhiên, vào số này, chỉ có giáo sĩ Đắc Lộ mang đến in cuốn sách tiếng Việt đầu tiên là cuốn Từ điển Việt - Bồ - La phải được dân Việt cho rằng "ông tổ" của chữ quốc ngữ từ hơn trăm năm qua.